Εκφράσεις της αρχαίας ελληνικής κ.α. σε εκθέσεις ιδεών

Ακολουθούν φράσεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους μαθητές στον πρόλογο ή στον επίλογο των σχολικών εκθέσεων τους, ακόμα και στον τίτλο, εφόσον πρόκειται για άρθρο:

• αιέν αριστεύειν και υπείροχον έμμεναι άλλων (πάντοτε να αριστεύεις και να διακρίνεσαι από όλους τους άλλους, Ομήρου Ιλιάδα)
• άκουε πολλά, λάλει καίρια (να ακούς πολλά, αλλά ό,τι λες, να είναι καίριο, Βίας)
• ανάγκης ουδεν ισχύει πλέον (η ανάγκη έχει τη μεγαλύτερη ισχύ από όλα τα άλλα, Ευριπίδου, Ελένη)
• αναρχίας δε μείζον ουκ έστι κακόν (δεν υπάρχει πιο μεγάλο κακό από την αναρχία, Σοφοκλέους Αντιγόνη)
• αργός μη ίσθι, ανιαρόν αργία (να μη μένεις χωρίς δουλειά, η αργία είναι ανιαρή, Θαλής)
• βους επί γλωσσή (για τους δωροδοκούμενους, προκειμένου να μη μιλήσουν।Σα να τοποθετούνταν στη γλώσσα τους το βαρύ νόμισμα με την εικόνα του βοδιού, Αισχύλου, Αγαμ.)
• άπαντας η παίδευσις ημέρους τελεί (όλους τους εξημερώνουν τα γράμματα, Μενάνδρου Γνώμαι Μονόστιχοι)
• γνώθι σαυτόν (γνώρισε τον εαυτόσου, Χίλων)
• Καδμεία νίκη (νίκη που στοίχισε περισσότερα από τα κέρδη που επέφερε, Ηρόδοτος)
• μέτρον άριστον (η μέση οδός είναι η ασφαλέστατη, Κλεόβουλος)
• μηδέν άγαν (τίποτα σε υπερβολικό βαθμό)
• Λυδία είναι το όνομα αρχαίας πόλης στα παράλια της Μικράς Ασίας, όπου ανακαλύφθηκε η πέτρα για τη δοκιμασία της γνησιότητας πολύτιμων λίθων. Έτσι προέκυψε η φράση λυδία λίθος. (Αντίστοιχα, ο ίασπις ήταν η μαύρη σκληρή πέτρα που πάνω της δοκιμαζόταν η καθαρότητα του χρυσού και του ασημιού.) Μεταφορικά η φράση λυδία λίθος χρησιμοποιείται για να δηλώσει τρόπο δοκιμασίας, ελέγχου, εξακρίβωσης. Παραδείγματα: Η εκκλησιαστική περιουσία αποτελεί όντως τη λυδία λίθο στις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας. Το χρήμα είναι η λυδία λίθος για τους χαρακτήρες των ανθρώπων.
• Σισύφειο έργο: για κάτι που είναι ανεφικτο, για προσπάθεια πολύ δύσκολη και αναοποτελεσματική Ένας από τους πιο ιδιόμορφους μύθους της ελληνικής μυθολογίας είναι αυτός του Σίσυφου, γιου του Αίολου. Ο Σίσυφος ήταν ιδρυτής και βασιλιάς της αρχαίας Εφύρας, που έγινε κατόπιν γνωστή ως Κόρινθος. Η περιπέτεια του Σίσυφου άρχισε όταν ο Δίας αποπλάνησε την Αίγινα, κόρη του ποταμού-θεου Ασωπού. Όταν ο πατέρας του κοριτσιού πήγε στην Κόρινθο αναζητώντας την κόρη του, συμφώνησε με τον Σίσυφο, που γνώριζε πολύ καλά τι είχε συμβεί, ότι, αν του έδινε πληροφορίες, εκείνος θα έκανε να αναβλύσει στην ακρόπολη της Κορίνθου μια αστείρευτη πηγή.Έτσι, ο Σίσυφος είπε όλα όσα γνώριζε στον Ασωπό κι εκείνος καταδίωξε άγρια τον πατέρα των θεών για να πάρει εκδίκηση. Όταν τελικά ο Δίας κατάφερε να γλιτώσει από την οργή του, πρόσταξε τον ’δη να πάρει στα Τάρταρα τον Σίσυφο και να του επιβάλει αιώνια τιμωρία. Όμως ο Σίσυφος με πονηριά κατόρθωσε να αλυσοδέσει τον ίδιο τον ’δη και να τον φυλακίσει.Για όσο διάστημα ο Άδης βρισκόταν φυλακισμένος, κανείς δεν μπορούσε να πεθάνει. Η κατάσταση που είχε δημιουργηθεί ήταν τόσο περίεργη, που ακόμη και φρικτά σακατεμένοι άνθρωποι και ζώα περιφέρονταν παντού σαν να μη συνέβαινε τίποτα. Τότε, ο Άρης, ο θεός του πολέμου, αποφάσισε να δώσει ένα τέρμα σε αυτή την κατάσταση. Πήγε στο παλάτι του Σίσυφου κι αφού απελευθέρωσε τον ’δη, του παρέδωσε τον Κορίνθιο βασιλιά.Ο Σίσυφος όμως δεν είχε πει ακόμη τον τελευταίο του λόγο. Προτού κατεβεί στα Τάρταρα, είχε δώσει εντολή στη σύζυγο του Μερόπη να μη θάψει το σώμα του. Έτσι, μόλις έφτασε στον Κάτω Κόσμο, αξίωσε πως, αφού ήταν άταφος, δεν έπρεπε να βρίσκεται εκεί. Με αυτό τον τρόπο εξαπάτησε την Περσεφόνη, τη γυναίκα του ’δη, που του έδωσε άδεια να επιστρέψει στη γη για τρεις ημέρες, ώστε να κανονίσει να ταφεί το σώμα του. Βέβαια, ο Σίσυφος δε σκόπευε να τηρήσει τη συμφωνία. Γι αυτό ο Ερμής ανέλαβε να τον φέρει πίσω ξανά.Για να τον τιμωρήσουν, οι Κριτές των Νεκρών του ανέθεσαν να ανεβάζει σπρώχνοντας στην κορυφή ενός λόφου έναν τεράστιο βράχο. Κάθε φορά που πλησίαζε στην κορυφή, ο βράχος κυλούσε πίσω. Έτσι, ο Κορίνθιος βασιλιάς ακόμη σπρώχνει εκείνον τον ογκόλιθο και θα εξακολουθεί να το κάνει ακατάπαυστα στην αιωνιότητα.
  
• Κασσάνδρα: ο θεός Απόλλων έδωσε στην Κασσάνδρα το χάρισμα της μαντικής και ζήτησε τον έρωτά της ως αντάλλαγμα. Η Κασσάνδρα όμως αρνήθηκε. Τότε ο θεός την εκδικήθηκε δίνοντάς της την κατάρα του να μη δίνει κανένας πίστη στις προφητείες της. Στη σύγχρονη εποχή έχουν επικρατήσει από τον παραπάνω μύθο, ιδίως μάλιστα στον ελληνικό πολιτικό λόγο, εκφράσεις όπως «θα διαψευσθούν οι ποικιλώνυμες Κασσάνδρες» ή «μην ακούτε τις Κασσάνδρες», κλπ.. Αυτές οι εκφράσεις είναι λογικά αναντίστοιχες προς τον αρχαίο μύθο, αφού όλες οι προφητείες της Κασσάνδρας αποδεικνύονταν αληθινές, ασχέτως εάν δεν τις πίστευαν όσοι τις άκουγαν।
• Κίρκη: η μάγισσα που μεταμόρφωσε τους συντρόφους του Οδυσσέα σε ζώα.Συμβολίζει καταστάσεις που παρασύρουν, "μαγεύουν"
• Δαμόκλειος σπάθη: εκφράζει τον συνεχή κίνδυνο που απειλεί όλους και κυρίως τους έχοντες την εξουσία.  
• Μολώχ:ή Μολόχ (Εβραϊκά Μολέκ απ' το μελέκ = Βασιλιάς). Θεός των Μωαβιτών στον οποίο θυσίαζαν ανθρώπους κι ιδιαίτερα παιδιά. Μεταφορικά : Θεός της σφαγής των ανθρώπων. Μνημονεύεται στη Βίβλο, σχετικά με τη θυσία των παιδιών.Ο Μολώχ ήταν Θεός των Χαναναίων. Σήμερα τ' όνομα σημαίνει ένα τρόπο θυσίας με το καθαγίασμα της φωτιάς, που προσφερόταν σε τόπους ψηλούς, σε λόφους ή χαμηλά Βουνά 

ΦΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΠΟΥ ΕΠΕΖΗΣΑΝ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ
Πατήστε εδώ, από το www.logiosermis.net